Βάις, Πέτερ

(Peter Weiss, Βερολίνο 1916 – 1982). Γερμανός λογοτέχνης, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ζωγράφος. Λόγω της εβραϊκής καταγωγής του, το 1934 υποχρεώθηκε να φύγει από τη ναζιστική Γερμανία και αφού πέρασε από την Αγγλία και την Πράγα (1936-38) εγκαταστάθηκε τελικά στη Στοκχόλμη και έγινε Σουηδός υπήκοος. Η πληθωρική προσωπικότητά του βρήκε την έκφρασή της σε μια πολύπλευρη καλλιτεχνική δραστηριότητα. Ζωγράφος και σκιτσογράφος, υπήρξε επίσης σκηνοθέτης και πρωτοποριακός θεωρητικός του κινηματογράφου. Έγινε διάσημος με το μεγάλο αφήγημά του Η σκιά του σώματος του αμαξά (Der Schatten des Körpers des Kutschers), που γράφτηκε το 1952 αλλά δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1960, το οποίο παραμένει το πιο φροντισμένο αφηγηματικό του έργο. Ακολουθούν μερικά αυτοβιογραφικά κείμενα, όπως Η συζήτηση των τριών οδοιπόρων (1963). Έπειτα ο Β. αφοσιώθηκε στο θέατρο με εντυπωσιακά αποτελέσματα, που τον τοποθετούν ανάμεσα στις κορυφαίες φυσιογνωμίες του σύγχρονου θεάτρου. Ύστερα από το σύντομο αλλά δυναμικό Νύχτα με τους φιλοξενούμενους (Nächt mit Gästen, 1963), ο Β. καθιερώθηκε με το έργο Η δίκη και η δολοφονία του Zαν Πολ Μαρά, παρουσιασμένη από τον θίασο του ασύλου του Σαραντόν υπό τη διεύθυνση του κυρίου ντε Σαντ (1964), που παίχτηκε και στην Ελλάδα. Στο έργο αυτό, που το ύφος του αποκαλύπτει μια εξαιρετική ευρυμάθεια, ο Β. αξιοποιεί ολόκληρη τη γερμανική παράδοση θεατρικών πειραματισμών μέχρι τα εξωλογικά πρότυπα του μπρεχτικού θεάτρου, συνδυάζοντάς την με έναν προβληματισμό εξαιρετικά σύγχρονο. Η ανάκριση (Die Ermittlung, 1965), ορατόριο σε 11 ωδές, είναι ένα συγκλονιστικό και συντριπτικό κατηγορητήριο κατά του ναζισμού. Στην Ελλάδα έχει παιχτεί και το έργο του Άσμα για το σκιάχτρο της Λουζιτάνιας (Gesang vom Lusitanischen Popanz, 1967), με μεγάλη επιτυχία. Τα τελευταία του έργα ήταν: Ο Τρότσκι στην εξορία (Trotzki im Exil, 1969), Χέλντερλιν (Hölderlin, 1971) και Η νέα Δίκη (Der neue Prozess, 1981). Σκηνή από την «Ανάκριση» του Πέτερ Βάις, όπως την ανέβασε το «Πίκολο Τεάτρο» του Μιλάνου, σε σκηνοθεσία του Βιρτζίνιο Πουέκερ. Το κείμενο του έργου προέρχεται από τα πρακτικά της δίκης της Φρανκφούρτης (1963-64) εναντίον των βασικών υπευθύνων του στρατοπέδου του Άουσβιτς.